Στόχος της πρώιμης διάγνωσης είναι η μείωση της συνολικής νοσηρότητας και θνησιμότητας που σχετίζεται με τον καρκίνο του προστάτη. Η εξέταση με τη χρήση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) έχει δειχθεί ότι είναι σε θέση να βοηθήσει τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη σε πρώιμο στάδιο, όταν ο καρκίνος είναι κλινικά εντοπισμένος, και οι θεραπείες μπορεί να είναι περισσότερο αποτελεσματικές.

Η εξέταση για τον καρκίνο του προστάτη έχει ως στόχο τον εντοπισμό της νόσου σε πρώιμο στάδιο, στο οποίο ο καρκίνος είναι περισσότερο κλινικά εντοπισμένος και η θεραπεία αποτελεσματικότερη.

… περισσότερα …

Ελάχιστα τραυματική και πλήρως αποτελεσματική αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη

Ριζική προστατεκτομή είναι η αφαίρεση ολόκληρου του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της χειρουργικής επέμβασης για τον καρκίνο του προστάτη είναι ότι, εφόσον ο καρκίνος είναι εντοπισμένος μόνο μέσα στον προστάτη, ο ασθενής που υποβάλλεται σε επέμβαση έχει σημαντική πιθανότητα να θεραπευτεί πλήρως.

Μόνο έπειτα από την πραγματοποίηση της επέμβασης μπορούμε να καθορίσουμε και να γνωρίζουμε με ακρίβεια το στάδιο και την επιθετικότητα του καρκίνου. Η τιμή του PSA, με μεγάλη πιθανότητα, θα πέσει στο μηδέν μέσα σε 4 εβδομάδες από την επέμβαση και θα παραμείνει μη ανιχνεύσιμη. Εάν ο καρκίνος ξαναεμφανισθεί, θα ανιχνευθεί μέσω του τεστ PSA, 3-5 χρόνια πριν εμφανιστούν συμπτώματα, και θα μπορεί να αντιμετωπιστεί με ακτινοθεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση επίσης διορθώνει οποιαδήποτε παρεμπόδιση στη ροή των ούρων από την κύστη.

… περισσότερα …

ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΣΤΕΡΕΟΤΑΚΤΙΚΗ ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΑΞΟΝ. ΤΟΜΟΓΡΑΦΟ

Η Τρισδιάστατη (3D CT-Guided) παραορθική Βραχυθεραπεία προστάτη καθοδηγούμενη από αξονικό τομογράφο, η πρωτοποριακή αυτή θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, η οποία εφαρμόζεται σε ένα μόνο κέντρο στην Ελλάδα, υπερτερεί της εξωτερικής ακτινοβολίας στα ακόλουθα σημεία:

-Χορηγείται τουλάχιστον η διπλάσια δόση ακτινοβολίας στην προστάτη, ικανή να σκοτώσει τον καρκίνο

-Η χορήγηση της ακτινοβολίας γίνεται με τη μέγιστη ακρίβεια για να μειωθεί η τοξικότητα της ουροδόχου κύστης και του ορθού που γειτνιάζουν με τον προστάτη

-Η θεραπεία γίνεται μέσα σε μία ημέρα αντί για οκτώ εβδομάδες

-Υπάρχει η δυνατότητα να επαναληφθεί η θεραπεία στο μέλλον, εφόσον αυτό απαιτείται

Ως προς τη χειρουργική επέμβαση (ριζική προστατεκτομή) υπερτερεί στα ακόλουθα σημεία:

-Διατηρείται το όργανο

-Μειωμένες επιπλοκές, όπως η ανικανότητα και ακράτεια

-Η θεραπεία γίνεται σε εξωτερική βάση χωρίς τους κινδύνους μιας σοβαρής χειρουργικής επέμβασης ή την πολυήμερη νοσηλεία

-Εφαρμόζεται στη θεραπεία και ασθενών άνω των 75 ετών

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με προβλήματα υγείας που απαγορεύουν την επέμβαση

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με εξωκαψική επέκταση του όγκου ή με διήθηση των σπερματοδόχων κύστεων

Συγκριτικά με την κλασσική διαπερινεική τεχνική της βραχυθεραπείας του προστάτη όπου η καθοδήγηση γίνεται με διορθικό υπερηχογράφημα, η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος (3D CT-Guided Βραχυθεραπεία) υπερτερεί ως προς τα εξής:

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών όπου το ορθό έχει αφαιρεθεί λόγω καρκίνου του παχέος εντέρου ή άλλες αιτίες

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με πεικές προθέσεις

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με εξωκαψική επέκταση του όγκου ή με διήθηση των σπερματοδόχων κύστεων

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με μεγάλο προστάτη, όπως μέγεθος προστάτη >60 cm3

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με προβολή του προστάτη εντός της ουροδόχου κύστης

-Δεν υπάρχει το τεχνικό πρόβλημα της παρεμβολής του ηβικού οστού

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με ιστορικό διουρηθρικής προστατεκτομής, όπου αντενδείκνυται η βραχυθεραπεία με καθοδήγηση με διορθικό υπερηχογράφημα

-Δυνατότητα θεραπείας ασθενών με μεγάλες αποτιτανώσεις προστάτη, οι οποίες καθιστούν αδύνατη τη βραχυθεραπεία με διορθικό υπερηχογράφημα

-Δυνατότητα θεραπείας παχύσαρκων ασθενών

Το σημαντικό είναι ότι η 3D CT-guided βραχυθεραπεία ενδείκνυται σε ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που έχουν μεγάλο προστάτη (60 – 180 cm3), έχουν υποβληθεί στο παρελθόν σε διουρηθρική προστατεκτομή, έχουν διήθηση σπερματοδόχων κύστεων, έχουν αποτύχει σε προηγούμενη εξωτερική ακτινοβολία ή ριζική προστατεκτομή, καθώς και σε ασθενείς με εκτομή του ορθού.

Βέβαια, αντένδειξη στη διενέργεια 3D CT-guided βραχυθεραπείας είναι ο μεταστατικός καρκίνος, το μέγεθος προστάτη άνω των 180 cm3 , και παθολογικές καταστάσεις που απαγορεύουν τη ραχιαία αναισθησία.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ε. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, FEBU, Ουρολογικό – Ανδρολογικό Γαλατσίου, ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑΣ, ΑΝΔΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ – Λ.Βεΐκου 67, Γαλάτσι, Τηλ.: 210 2222829, 210 6448631 Κιν.: 6944 852142
Copyright ( ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ε. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ) 2013

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ – Η ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ

Αυξάνει καθημερινά ο αριθμός των ανδρών που πεθαίνουν από καρκίνο του προστάτη. Περισσότεροι από 100.000 άνδρες στο δυτικό κόσμο, και άγνωστος αριθμός στον υπόλοιπο, χάνουν κάθε χρόνο τη μάχη με τον καρκίνο. Για το λόγο αυτό η Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία καλεί όλους τους άνδρες που έχουν συμπληρώσει το 50ό έτος της ηλικίας τους:

– Να μην αγνοούν τον προστάτη τους και να μην στρουθοκαμηλίζουν…

– Να απευθύνονται, δε, στον ουρολόγο τους με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη αιτία θανάτου για τον άνδρα. Μετά τα 45 όλοι οι άνδρες θα πρέπει να κάνουν την εξέταση PSA. Εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα στα πρώιμα στάδια ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να θεραπευτεί απόλυτα.

Πολλοί από τους άνδρες αυτούς θα είχαν σωθεί, αν έγκαιρα είχαν επισκεφτεί τον ουρολόγο τους και είχαν υποβληθεί σε μία γρήγορη και ανώδυνη εξέταση για τον προστάτη τους.

Με τη σωστή ενημέρωση της κοινωνίας και του ιατρικού δυναμικού οι επιστήμονες έχουν πετύχει την έγκαιρη και πρώιμη διάγνωση του προστατικού καρκίνου στο 70 έως 75% των περιπτώσεων.

Μπορεί φαινομενικά κάθε χρόνο να αυξάνονται τα κρούσματα της νόσου, όμως με την έγκαιρη διάγνωση και ριζική θεραπεία μειώνονται εντυπωσιακά οι θάνατοι από καρκίνο του προστάτη.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πρώτος διαγιγνωσκόμενος καρκίνος σε Ευρώπη και Αμερική και υπεύθυνος για το μεγαλύτερο αριθμό θανάτων στις νεοπλασίες ετησίως, μετά τον καρκίνου του πνεύμονα.

Ενώ ο καρκίνος του προστάτη ανευρίσκεται σε νεκροτομές στη συντριπτική πλειοψηφία των ηλικιωμένων ανδρών άνω των 80 ετών που πεθαίνουν από οποιαδήποτε άλλη αιτία (κλινικά ασήμαντος καρκίνος προστάτη), εν τούτοις έχει υπολογισθεί ότι περίπου το 9,5% των ανδρών ηλικίας άνω των 50 ετών, θα εμφανίσει καρκίνο προστάτη και περίπου το 2,5% αυτών θα καταλήξει από αυτή τη νόσο.

Αυτός ο καρκίνος του προστάτη χαρακτηρίζεται ως «κλινικά σημαντικός», δηλαδή αφορά τον καρκίνο που θα επηρεάσει τελικά την επιβίωση των ανδρών και η προσπάθεια όλων μας, με τα μέσα που διαθέτουμε, αποσκοπεί στην έγκαιρη διάγνωση και στη θεραπεία του.

Ο καρκίνος του προστάτη στα αρχικά στάδια δεν συνοδεύεται από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά συμπτώματα. Μόνο σε προχωρημένα στάδια της νόσου τα συνοδά συμπτώματα οφείλονται στην τοπική διήθηση του προστάτη ή των παρακείμενων οργάνων, με διαταραχές της ούρησης ή συμπτώματα που οφείλονται σε μεταστάσεις με κυριότερο τον οστικό πόνο.

Η περιοδική από τον ορθό δακτυλική εξέταση για να διαπιστωθεί αν ο προστατικός αδένας είναι σκληρός ή όχι, όπως και η τακτική μέτρηση του προστατικού καρκινικού δείκτη (Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο, PSA) βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση.

Ειδικότερα η χρήση του PSA σε μεγάλη κλίμακα τα τελευταία χρόνια βοήθησε στη διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο, ακόμα και στην περίπτωση που δεν είχε διαπιστωθεί με τη δακτυλική εξέταση η σκλήρυνση του προστατικού αδένα.

Μετά το 1990, μάλιστα, η ευρεία χρησιμοποίηση του PSA και η χειρουργική ριζική αντιμετώπιση της νόσου είχαν σαν αποτέλεσμα την μείωση της θνησιμότητας κατά 7% στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, η αύξηση του προστατικού καρκινικού δείκτη άνω των 4 ng/ml, δεν σημαίνει πάντοτε την ύπαρξη καρκίνου γιατί και η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη, όπως και οι συνήθεις προστατικές φλεγμονές, αυξάνουν το PSA.

Για την πρόληψη της νόσου θα πρέπει οπωσδήποτε κάθε άνδρας μετά την ηλικία των 50 χρόνων να επισκέπτεται μία φορά το χρόνο τον ουρολόγο του για δακτυλική εξέταση του προστάτη και μέτρηση του PSA.

Όπου κρίνεται αναγκαίο από τον ουρολόγο, πρέπει να γίνεται βιοψία για επιβεβαίωση ή αποκλεισμό της νόσου. Άλλωστε, όπως σε όλο το φάσμα της ογκολογίας, και στον καρκίνο του προστάτη η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί το θεμέλιο λίθο της επιτυχούς αντιμετώπισης της νόσου.

Τα τελευταία χρόνια οι άνδρες στα αστικά κέντρα είναι περισσότερο ενημερωμένοι και φροντίζουν να κάνουν τις προληπτικές εξετάσεις, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους ανθρώπους στα χωριά που, και λόγω ελλιπούς ενημέρωσης αλλά και κυρίως λόγω της απόστασης, αποφεύγουν τις εξετάσεις.

«ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ» Μοντέλο υπολογισμού της πιθανότητας θετικής βιοψίας

Ο καρκίνος του προστάτη είναι σήμερα ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και αποτελεί ταυτόχρονα τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η νόσος, εάν ανιχνευθεί σε αρχικά στάδια, είναι ιάσιμη. Ένα στοιχείο που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο είναι η κληρονομική προδιάθεση, η οποία μάλιστα ενοχοποιείται σε ποσοστό 9%. Φαίνεται επίσης πως υπάρχουν ισχυροί περιβαλλοντικοί και διαιτητικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση της νόσου, όπως η πλούσια σε λίπος διατροφή.

Στα αρχικά στάδια, όπου το νεόπλασμα είναι ακόμα εντοπισμένο, η νόσος είναι ασυμπτωματική. Για το λόγο αυτό και ο καρκίνος του προστάτη είναι ύπουλος καρκίνος, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν δίνει συμπτώματα. Όταν το νεόπλασμα είναι αρκετά προχωρημένο, είναι δυνατόν να προκαλέσει δυσουρία, συχνουρία, αιματουρία, νεφρικό πόνο, καθώς και οστικά άλγη όταν υπάρχουν οστικές μεταστάσεις.

Η πρώιμη διάγνωση συνεπώς του καρκίνου του προστάτη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αποτελεσματική θεραπεία της νόσου. Για το λόγο αυτό οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες υποστηρίζουν ότι κάθε άνδρας ηλικίας άνω των 45 ετών πρέπει να υποβάλεται ετησίως σε προληπτικό έλεγχο με δακτυλική εξέταση του προστάτη και μέτρηση του PSA του αίματος.

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε ένα πρωτοποριακό μαθηματικό μοντέλο από το Ίδρυμα Ερεύνης για τον Καρκίνο του Προστάτου (SWOP), το οποίο χρησιμοποιεί 4 παραμέτρους που έχουν αποδειχθεί ανεξάρτητοι προγνωστικοί δείκτες για την παρουσία καρκίνου προστάτη στη βιοψία και με βάση αυτές υπολογίζεται σε κάθε ασθενή η ακριβής πιθανότητα να πάσχει από τη νόσο. Οι δείκτες αυτοί είναι

1) το αποτέλεσμα της δακτυλικής εξέτασης του προστάτη (σκληρία ή όχι)

2) η τιμή του PSA του αίματος

3) ο όγκος του προστάτη υπολογιζόμενος με το διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη, και

4) η παρουσία ή απουσία  υποηχογενών βλαβών στο διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη.

ΔΑΚΤΥΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ. ΠΟΣΟ ΒΑΣΙΚΗ ΕΙΝΑΙ?

Με τη δακτυλική εξέταση γίνεται ψηλάφηση του προστάτη διαμέσου του εντέρου. Μόνο στο 30% των ασθενών με καρκίνο προστάτη μπορεί να ψηλαφηθεί σκληρία. Η αρνητική δακτυλική εξέταση επομένως δεν αποκλείει την ύπαρξη καρκίνου. Θα πρέπει ωστόσο να τονισθεί ότι και καλοήθεις παθήσεις, όπως λιθίαση ή φλεγμονές του προστάτη μπορεί επίσης να προκαλέσουν σκληρία στον προστάτη.

ΕΙΝΑΙ ΤΟ PSA ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ?

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA – Prostate Specific Antigen) είναι μία γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται αποκλειστικά από τα προστατικά επιθηλιακά κύτταρα και βοηθά στη ρευστοποίηση του σπέρματος. Στον καρκίνο του προστάτη απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες PSA στο αίμα με αποτέλεσμα η τιμή του συνήθως να είναι μεγαλύτερη από 4 ng/ml. Σήμερα θεωρείται ο πιο αξιόπιστος καρκινικός δείκτης. Το PSA όμως δεν αυξάνεται μόνο στον καρκίνο αλλά και σε καλοήθεις παθήσεις, όπως είναι η καλοήθης υπερτροφία και οι φλεγμονές του προστάτη, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συχνά διαγνωστικά  προβλήματα. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι κάποια φάρμακα που χορηγούνται στην καλοήθη υπερτροφία μειώνουν περίπου κατά 50% το PSA στο αίμα και συνεπώς στους ασθενείς αυτούς η αξιολόγηση του PSA γίνεται με διαφορετικό τρόπο. Με την ευρεία εφαρμογή του PSA η διάγνωση του προστατικού καρκίνου γίνεται σε πρωιμότερα θεραπεύσιμα στάδια καθώς ανιχνεύεται 3 – 5 χρόνια νωρίτερα από ότι με την κλινική διάγνωση.

Το PSA όμως δεν στερείται μειονεκτημάτων. Μεγάλος αριθμός καρκίνων του προστάτη δεν ανιχνεύεται με το PSA, καθώς το 20 – 25 % των ανδρών με καρκίνο έχουν PSA κάτω από 4 ng/ml.  Για την αύξηση της διαγνωστικής αξίας του PSA και τη μείωση του αριθμού των άσκοπα εκτελούμενων βιοψιών του προστάτη χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη ο ρυθμός ετήσιας αύξησης του PSA, καθώς μεγάλες ετήσιες αυξήσεις της τιμής του PSA μπορεί να υποκρύπτουν καρκίνο του προστάτη, ακόμη και αν το PSA είναι φυσιολογικό. Η μέτρηση του ελεύθερου PSA (free PSA), μιας μοριακής μορφής του PSA στο αίμα, πρέπει να γίνεται όταν το PSA είναι 2,5 – 10 ng/ml, με σκοπό την αποφυγή άσκοπων βιοψιών.

Το διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη είναι βασική απεικονιστική εξέταση με την οποία υπολογίζεται με ακρίβεια το μέγεθος του προστάτη και ανευρίσκονται πιθανές ύποπτες υποηχογενείς εστίες ή περιοχές με διαταραχή της αγγείωσης μέσα στο προστατικό παρέγχυμα ενδεικτικές κακοήθειας οι οποίες δεν ψηλαφώνται στη δακτυλική εξέταση.

ΒΙΟΨΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ. ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ?

Η οριστική διάγνωση του καρκίνου του προστάτη γίνεται μόνο με την βιοψία.  Κάθε άνδρας με θετική δακτυλική εξέταση και/ή αυξημένο PSA πρέπει να υποβάλεται σε κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο βιοψία.  Με το διορθικό υπερηχογράφημα, ελέγχουμε την τοπική επέκταση της νόσου και λαμβάνονται κατευθυνόμενες βιοψίες από ύποπτες περιοχές αλλά και τυχαίες βιοψίες. Η πρώτη βιοψία προστάτη δεν διαγιγνώσκει πάντοτε τον καρκίνο και μπορεί να χρειαστεί και επανάληψη της βιοψίας. Στη πρώτη βιοψία διαφεύγει συνήθως το 15% των καρκίνων του προστάτη.

Οι θεραπευτικές λύσεις που διαθέτουμε για να αντιμετωπίσουμε τον καρκίνο του προστάτη είναι η ριζική προστατεκτομή, η ακτινοθεραπεία (εξωτερική ακτινοβολία-IMRT και βραχυθεραπεία) και η ορμονοθεραπεία. Η επιλογή της θεραπευτικής στρατηγικής εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την τιμή του PSA και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς.

Η ριζική προστατεκτομή αποτελεί σήμερα τη θεραπεία εκλογής στον ενδοπροστατικό καρκίνο σε άτομα με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης. Είναι μία επέμβαση η οποία έχει τη δυνατότητα να θεραπεύσει πλήρως έναν ασθενή με τοπικά εντοπισμένη νόσο και έχει βρεθεί ότι η 10ετής ελεύθερη νόσου επιβίωση των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση ξεπερνά το 75%. Η ακτινοθεραπεία είναι θεραπεία δεύτερης εκλογής και εφαρμόζεται σε άτομα με εντοπισμένο καρκίνο και προσδόκιμο επιβίωσης μικρότερο των 8 – 10 ετών. Στους ασθενείς με μεταστατική νόσο σκοπός μας είναι η επιμήκυνση του χρόνου επιβίωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η θεραπεία για τους ασθενείς αυτούς είναι η φαρμακευτική ή χειρουργική αδρανοποίηση των ανδρογόνων ορμονών.

«ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ» Ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα

Ο καρκίνος του προστάτη είναι σήμερα ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και αποτελεί ταυτόχρονα τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι διαγιγνώσκονται ετησίως 2,6 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου προστάτη στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ δε κάθε 3 λεπτά διαγιγνώσκεται μία νέα περίπτωση καρκίνου του προστάτη ενώ κάθε 15 λεπτά ένας άνδρας πεθαίνει από τη νόσο.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι αναμφισβήτητα μία νόσος που σχετίζεται με την ηλικία. Σπανιότερα εμφανίζεται πριν την ηλικία των 55 ετών, αλλά στις περιπτώσεις αυτές είναι κακοηθέστερος. Αντίθετα, απαντάται συχνότερα σε μεγαλύτερους άνδρες και στις περιπτώσεις αυτές ακολουθεί πιο καλοήθη κλινική πορεία. Όταν παρουσιάζει μεταστάσεις, αυτές εντοπίζονται κυρίως στα οστά. Το πιο σημαντικό στοιχείο ωστόσο είναι ότι η νόσος, εάν ανιχνευθεί σε αρχικά στάδια, είναι ιάσιμη.

Πολλές μελέτες έχουν γίνει με σκοπό να αποσαφηνισθούν οι αιτιολογικοί ή προδιαθεσικοί παράγοντες του καρκίνου του προστάτη, χωρίς όμως να έχουν καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα. Ένα στοιχείο που διαδραματίζει προφανώς σημαντικό ρόλο είναι η κληρονομική προδιάθεση, η οποία μάλιστα ενοχοποιείται σε ποσοστό 9%. Φαίνεται επίσης πως υπάρχουν ισχυροί περιβαλλοντικοί και διαιτητικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εκδήλωση της νόσου, όπως η πλούσια σε λίπος διατροφή, η παρουσία χρωστικών ουσιών στις τροφές, καθώς και η έλλειψη των βιταμινών Ε και D. Παρόλα αυτά, τα παραπάνω αίτια δεν έχουν ακόμα επιβεβαιωθεί σε μεγάλες επιδημιολογικές  μελέτες.

Η ύπαρξη συμπτωμάτων εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το στάδιο της νόσου. Στα αρχικά στάδια, όπου το νεόπλασμα είναι ακόμα εντοπισμένο, η νόσος είναι ασυμπτωματική. Για το λόγο αυτό και ο καρκίνος του προστάτη είναι  ύπουλος καρκίνος, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν δίνει συμπτώματα.  Όταν το νεόπλασμα είναι αρκετά προχωρημένο, είναι δυνατόν να προκαλέσει δυσουρία, συχνουρία, αιματουρία, νεφρικό πόνο, καθώς και οστικά άλγη όταν υπάρχουν οστικές μεταστάσεις.

Η πρώιμη διάγνωση συνεπώς του καρκίνου του προστάτη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αποτελεσματική θεραπεία της νόσου. Για το λόγο αυτό οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες υποστηρίζουν ότι κάθε άνδρας ηλικίας άνω των 45 ετών πρέπει να υποβάλεται ετησίως σε προληπτικό έλεγχο με δακτυλική εξέταση του προστάτη και μέτρηση του PSA του αίματος.

Με τη δακτυλική εξέταση γίνεται ψηλάφηση του προστάτη διαμέσου του εντέρου. Μόνο στο 30% των ασθενών με καρκίνο προστάτη μπορεί να ψηλαφηθεί σκληρία. Η αρνητική δακτυλική εξέταση επομένως δεν αποκλείει την ύπαρξη καρκίνου. Θα πρέπει ωστόσο να τονισθεί ότι και καλοήθεις παθήσεις, όπως λιθίαση ή φλεγμονές του προστάτη μπορεί επίσης να προκαλέσουν σκληρία στον προστάτη.

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA – Prostate Specific Antigen) είναι μία γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται αποκλειστικά από τα προστατικά επιθηλιακά κύτταρα και βοηθά στη ρευστοποίηση του σπέρματος. Στον καρκίνο του προστάτη απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες PSA στο αίμα με αποτέλεσμα η τιμή του συνήθως να είναι μεγαλύτερη από 4 ng/ml. Σήμερα θεωρείται ο πιο αξιόπιστος καρκινικός δείκτης. Το PSA όμως δεν αυξάνεται μόνο στον καρκίνο αλλά και σε καλοήθεις παθήσεις, όπως είναι η καλοήθης υπερτροφία και οι φλεγμονές του προστάτη, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συχνά διαγνωστικά  προβλήματα. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι κάποια φάρμακα που χορηγούνται στην καλοήθη υπερτροφία μειώνουν περίπου κατά 50% το PSA στο αίμα και συνεπώς στους ασθενείς αυτούς η αξιολόγηση του PSA γίνεται με διαφορετικό τρόπο.

Το PSA χρησιμεύει σήμερα στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, στη σταδιοποίηση της νεοπλασματικής νόσου και στην παρακολούθηση των ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία.  Με την ευρεία εφαρμογή του PSA η διάγνωση του προστατικού καρκίνου γίνεται σε πρωιμότερα θεραπεύσιμα στάδια καθώς ανιχνεύεται 3 – 5 χρόνια νωρίτερα από ότι με την κλινική διάγνωση, ενώ κατά τη διάρκεια της θεραπείας ελέγχει την ανταπόκριση στη θεραπεία, την ύπαρξη υπολειμματικής νόσου και τις υποτροπές.

Το PSA όμως δεν στερείται μειονεκτημάτων. Πολλές είναι οι άσκοπες βιοψίες του προστάτη που αποφασίζονται στα πλαίσια μιας αυξημένης τιμής του.  Υπολογίζεται μάλιστα ότι μόνο στο 25 – 30% των ασθενών που υπεβλήθησαν σε βιοψία προστάτη λόγω αυξημένου PSA ( 4 – 10  ng /ml) διαγιγνώσθηκε καρκίνος.  Επιπλέον, μεγάλος αριθμός καρκίνων του προστάτη δεν ανιχνεύεται με το PSA, καθώς το 20 – 25 % των ανδρών με καρκίνο έχουν PSA κάτω από 4 ng/ml.  Για την αύξηση της διαγνωστικής αξίας του PSA και τη μείωση του αριθμού των άσκοπα εκτελούμενων βιοψιών του προστάτη χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη ο ρυθμός ετήσιας αύξησης του PSA, καθώς μεγάλες ετήσιες αυξήσεις της τιμής του PSA μπορεί να υποκρύπτουν καρκίνο του προστάτη, ακόμη και αν το PSA είναι φυσιολογικό. Η μέτρηση του ελεύθερου PSA (free PSA), μιας μοριακής μορφής του PSA στο αίμα, πρέπει να γίνεται όταν το PSA είναι 4 – 10 ng/ml, με σκοπό την αποφυγή άσκοπων βιοψιών.

Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη γίνεται μόνο με την βιοψία.  Κάθε άνδρας με θετική δακτυλική εξέταση και/ή αυξημένο PSA πρέπει να υποβάλεται σε κατευθυνόμενη με διορθικό υπερηχοτομογράφο βιοψία.  Με το διορθικό υπερηχογράφημα, ελέγχουμε την τοπική επέκταση της νόσου και λαμβάνονται κατευθυνόμενες βιοψίες από ύποπτες περιοχές αλλά και τυχαίες βιοψίες. Η πρώτη βιοψία προστάτη δεν διαγιγνώσκει πάντοτε τον καρκίνο και μπορεί να χρειαστεί και επανάληψη της βιοψίας. Στη πρώτη βιοψία διαφεύγει συνήθως το 15% των καρκίνων του προστάτη.

Οι θεραπευτικές λύσεις που διαθέτουμε για να αντιμετωπίσουμε τον καρκίνο του προστάτη είναι η ριζική προστατεκτομή, η ακτινοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία. Η επιλογή της θεραπευτικής στρατηγικής εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την τιμή του PSA και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς.

Η ριζική προστατεκτομή αποτελεί σήμερα τη θεραπεία εκλογής στον ενδοπροστατικό καρκίνο σε άτομα με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης. Είναι μία επέμβαση η οποία έχει τη δυνατότητα να θεραπεύσει πλήρως έναν ασθενή με τοπικά εντοπισμένη νόσο και έχει βρεθεί ότι η 10ετής ελεύθερη νόσου επιβίωση των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση ξεπερνά το 75%. Οι βασικές απώτερες επιπλοκές της ριζικής προστατεκτομής είναι η ακράτεια των ούρων και η ανικανότητα. Η ακράτεια των ούρων συνήθως συμβαίνει σε ένα ποσοστό μικρότερο του 3%, ενώ η σεξουαλική ανικανότητα συναντάται σε ποσοστό περίπου 55%.

Η ακτινοθεραπεία είναι θεραπεία δεύτερης εκλογής και εφαρμόζεται σε άτομα με εντοπισμένο καρκίνο και προσδόκιμο επιβίωσης μικρότερο των 8 – 10 ετών. Υπάρχουν δύο είδη ακτινοθεραπείας, η εξωτερική ακτινοβολία (IMRT) και η βραχυθεραπεία, κατά την οποία εμφυτεύονται εντός του προστάτη ραδιενεργοί κόκκοι ιωδίου και οι οποίοι ακτινοβολούν τοπικά τον όγκο. Ανικανότητα παρατηρείται και μετά από ακτινοθεραπεία, σε ποσοστό 25% μετά από βραχυθεραπεία και 45% μετά από εξωτερική ακτινοβολία.

Πολλές εργασίες έχουν γίνει στην προσπάθεια να συγκριθούν τα αποτελέσματα της ριζικής προστατεκτομής και της ακτινοθεραπείας. Σύμφωνα με πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα, η 5ετής επιβίωση των ασθενών με ενδοπροστατικό καρκίνο είναι η ίδια είτε υπεβλήθησαν σε ριζική προστατεκτομή είτε σε εξωτερική ακτινοβολία είτε σε βραχυθεραπεία. Ωστόσο, η 10ετής επιβίωση των ίδιων ασθενών είναι σαφώς μεγαλύτερη σε αυτούς που υπεβλήθησαν σε ριζική προστατεκτομή.

Στους ασθενείς με μεταστατική νόσο σκοπός μας είναι η επιμήκυνση του χρόνου επιβίωσης και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η θεραπεία για τους ασθενείς αυτούς είναι η φαρμακευτική ή χειρουργική αδρανοποίηση των ανδρογόνων ορμονών. Ο μέσος χρόνος επιβίωσης των ασθενών με μεταστατική νόσο έχει βρεθεί ότι είναι 28 – 53 μήνες. Νεότερα φάρμακα βρίσκονται σήμερα υπό έρευνα και τα επόμενα χρόνια καθοριστικός θα είναι ο ρόλος που θα διαδραματίσει η χημειοθεραπεία με τα τελευταίας γενιάς φάρμακα και η γονιδιακή θεραπεία βασισμένη στην αποσαφήνιση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη διαδικασία της καρκινογένεσης.

Αιμοσπερμία ορίζεται η παρουσία αίματος στο σπέρμα. Αν και συχνά θεωρείται ως ένα σύμπτωμα με μικρή σημασία, εντούτοις μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στον άνδρα. Η κατάσταση δεν είναι ασυνήθης, ενώ πολλά επεισόδια περνούν απαρατήρητα. Ως εκ τούτου, η ακριβής συχνότηταεμφάνισης της αιμοσπερμίας παραμένει άγνωστη.

… περισσότερα …