Σε χρόνο-ρεκόρ οι θεραπευτικές προσεγγίσεις των ανδρών που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη στα αρχικά στάδια μεταβλήθηκε ριζικά.

Πριν από πέντε χρόνια η συμβατική αντιμετώπιση επέβαλλε τη χειρουργική εκτομή του αδένα ή τη θεραπεία με ακτινοβολίες. Σήμερα, περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες αποφασίζουν να μην υποβληθούν σε καμία από τις δύο θεραπείες. Αυτό που επιλέγουν να κάνουν είναι η λεγόμενη ενεργή παρακολούθηση. Δηλαδή αφήνουν τη νόσο χωρίς επέμβαση, αλλά υποβάλλονται σε συχνές εξετάσεις προκειμένου να διαπιστωθεί ότι ο καρκίνος τους δεν εξελίσσεται.

Πριν από μερικά χρόνια τη μέθοδο αυτήν ακολουθούσαν περίπου το 10% με 15% των πασχόντων από καρκίνο του προστάτη στα αρχικά στάδια. Σήμερα, όπως δείχνουν τα εθνικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τρεις ανεξάρτητες πηγές, η μέθοδος ακολουθείται από το 40% έως 50 % των πασχόντων.

Οι μισοί από τους άνδρες που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του προστάτη εμφανίζουν νεοπλάσματα χαμηλού κινδύνου (στην κλίμακα αξιολόγησης που χρησιμοποιείται κατατάσσονται ως Gleason 6 ή λιγότερο) και ο κίνδυνος να πεθάνουν από αυτόν μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια είναι μικρότερος από 1%, ανεξαρτήτως του αν θα λάβουν επιθετική θεραπεία ή αν απλώς θα παρακολουθούν ενεργά την εξέλιξη της κατάστασής τους.

Ωστόσο, τίποτα δεν είναι απλό στον κόσμο του καρκίνου, και έτσι παραμένει αβέβαιο αν όλοι οι πάσχοντες με Gleason 6 ή λιγότερο μπορούν να ακολουθήσουν την ίδια προσέγγιση. Προφανώς η απόφαση είναι απλούστερη για τους πιο ηλικιωμένους άνδρες, με προσδόκιμο ζωής 10 έως 15 χρόνια. Ομως τι θα πρέπει να κάνουν οι άνδρες στα 50 ή στα 60 τους; Θα πρέπει να υποβάλλονται σε συχνές βιοψίες, για μεγάλες περιόδους της ζωής τους, έτσι ώστε οι ιατροί να επιβεβαιώνουν ότι ο όγκος τους δεν αυξάνεται. Οι βιοψίες, όμως, συχνά οδηγούν σε μολύνσεις, ενώ μπορεί και να μην εντοπίσουν έναν επιθετικό καρκίνο επειδή συνήθως εξετάζονται μόνο πολύ μικρά κομμάτια του προστάτη.

Ολα αυτά οδηγούν σε ένα δίλημμα τους νεότερους άνδρες, επισημαίνει ο δρ Τζόναθαν Επσταϊν, παθολογοανατόμος στο νοσοκομείο Τζον Χόπκινς. «Εχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, κατά τη διάρκεια του οποίου ο καρκίνος μπορεί να γίνει επιθετικός. Ομως οι νεότεροι άνδρες είναι αυτοί που θέλουν να αποφύγουν τις πιο δραστικές θεραπείες για τον καρκίνο και τις επιπλοκές τους, όπως η ανικανότητα και η ακράτεια». Βέβαια, σήμερα πολλοί γιατροί αρχίζουν να αμφισβητούν κατά πόσον οι όγκοι αυτοί με την τόσο βραδεία εξέλιξη πρέπει ακόμα και να αποκαλούνται καρκίνοι. Οπως επισημαίνει ο δρ Επσταϊν, αν η λέξη καρκίνος βγει από τη μέση, τότε πολλοί άνδρες δεν θα πάρουν στα σοβαρά την υπόθεση και θα αρνηθούν να υποβληθούν σε βιοψίες.

Ενα πρόβλημα που περιπλέκει την ενεργό παρακολούθηση είναι ότι τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά της είναι ασαφή. Οπως επισημαίνει ο δρ Αλαν Γουέιν, επικεφαλής Ουρολογίας στη Σχολή Ιατρικής Πέρελμαν, «Χρειάζεται να κάνουμε επανεξετάσεις επί 10 έως 15 χρόνια για να καταστήσουμε βέβαιο ότι δεν κάνουμε κακό. Το πρόβλημα είναι ότι ασχολούμαστε με την ενεργή παρακολούθηση από το 2000. Κανείς γιατρός δεν παρακολουθεί τους ασθενείς του επί πάρα πολλά χρόνια».

Ο δρ Γουέιν πιστεύει ότι η ενεργή παρακολούθηση είναι μία καλή μέθοδος για τους περισσότερους. Αλλά επισημαίνει ότι θα πρέπει να υποβάλλονται σε δεύτερη βιοψία μέσα σε ένα χρόνο και μετά σε τακτικές βιοψίες κάθε ένα ή δύο χρόνια και σε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις PSA.