ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ;

Η παραδοσιακή αντίληψη ότι τα αίτια της αδυναμίας ενός ζευγαριού να συλλάβει αφορούσαν αποκλειστικά στη γυναίκα, οδήγησε σε τεράστια καθυστέρηση της έναρξης διερεύνησης του γονιμοποιητικού δυναμικού του άνδρα, μόλις μέχρι πριν από 15-20 χρόνια.

Σήμερα, αν και η γνώση για τα αίτια που σχετίζονται με τον ανδρικό παράγοντα υπογονιμότητας έχει προχωρήσει αρκετά, δεν έχει ακόμα καταστεί δυνατόν να προσδιοριστούν πλήρως. Σε ένα υψηλό ποσοστό περιστατικών, περίπου στο 40% του συνόλου των υπογόνιμων ανδρών, τα αίτια του προβλήματος παραμένουν αδιευκρίνιστα. Μιλάμε τότε για την περίπτωση της ‘ιδιοπαθούς υπογονιμότητας‘ ή υπογονιμότητας ‘άγνωστης αιτιολογίας’.

Η εξονυχιστική ανάλυση του ιατρικού ιστορικού, σε συνδυασμό με τον πλήρη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο, έχουν οδηγήσει στον εντοπισμό γενικών κατηγοριών αιτιολογικών παραγόντων της ανδρικής υπογονιμότητας, που σχετίζονται κυρίως με διάφορα αίτια.

Προβλήματα στην παραγωγή σπέρματος
Περίπου τα 2/3 των υπογόνιμων ανδρών αδυνατούν να παράγουν αρκετά σε αριθμό ή/και λειτουργικώς ποιοτικά σπερματοζωάρια. Διάφοροι παράγοντες ενδέχεται να επηρεάζουν την διαδικασία αυτή, όπως:

Γενετικοί παράγοντες

• Χρωμοσωμικές ή γενετικές ανωμαλίες

Κλινικοί παράγοντες

• Κρυψορχία
• Κιρσοκήλη
• Συστροφή όρχεος
• Φλεγμονή
• Παρωτίτιδα
• Διαβήτης
• Η πρόοδος της ηλικίας έχει συσχετισθεί με αρνητικές μεταβολές στην ποιότητα του σπέρματος.
• Η παχυσαρκία

Ιατρογενείς παράγοντες

• Φαρμακευτικές ουσίες
• Ακτινοβολία

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

• Υψηλή θερμοκρασία
• Χημικές ουσίες
• Ακτινοβολία
• Η επαφή με βλαβερές ουσίες που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα, το νερό, τα εδάφη και την τροφική αλυσίδα (π.χ. PCBs, εντομοκτόνα, παρασιτοκτόνα)
• Συνήθειες της καθημερινής ζωής, όπως το κάπνισμα, η υπερκατανάλωση αλκοόλ, η υπερβολική άσκηση, η πολύωρη παραμονή κινητού τηλεφώνου κοντά στους όρχεις

Άγνωστοι παράγοντες

• Ιδιοπαθής δυσλειτουργία των όρχεων

Προβλήματα στη μεταφορά του σπέρματος μέσα στο ανδρικό γεννητικό σύστημα
Περίπου 3 στους 20 υπογόνιμους άνδρες αντιμετωπίζουν αδυναμία μεταφοράς του σπέρματος από τους όρχεις εώς την έξοδο της γεννητικής οδού λόγω απόφραξης, που μπορεί να σχετίζεται με:

• Φλεγμονή
• Προβλήματα του προστάτη
• Απουσία σπερματικών πόρων
• Προηγηθείσα απολίνωση του σπερματικού πόρου (βασεκτομή)

Ανοσολογικά αίτια
Η παρουσία αντισπερματικών αντισωμάτων προκαλεί μείωση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων, καθώς επίσης και διαταραχή της ικανότητάς τους για σύζευξη με το ωάριο. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε περίπου 1 στους 16 υπογόνιμους άνδρες και μπορεί να συσχετίζεται με:

• Προηγηθείσα απολίνωση του σπερματικού πόρου (βασεκτομή)
• Τραυματισμό ή φλεγμονή των επιδιδυμίδων
• Άγνωστη αιτιολογία

Προβλήματα σεξουαλικής φύσεως (δυσλειτουργία στύσης ή εκσπερμάτισης)
Σε σπανιότερες περιπτώσεις, το φαινόμενο της ανδρικής υπογονιμότητας προκύπτει ως παρελκόμενη συνέπεια της παρουσίας ενός προβλήματος που συνδέεεται με σεξουαλική δυσλειτουργία. Η περίπτωση αφορά 1 στους 100 υπογόνιμους άνδρες και σχετίζεται με:

• Παλίνδρομη ή πρώιμη εκσπερμάτιση
• Αδυναμία εκσπερμάτισης
• Μη συστηματική επαφή
• Τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης
• Χειρουργική επέμβαση του προστάτη
• Βλάβη στο νευρικό σύστημα
• Λήψη ειδικών φαρμάκων (αντικαταθλιπτικών, αντιϋπερτασικών)
• Τόσο το χρόνιο όσο και το οξύ στρες μπορούν να προκαλούν υπογονιμότητα ή να επιδρούν αρνητικά στα ποσοστά επιτυχίας των θεραπειών της.

Ορμονικές διαταραχές
Πρόκειται για μία σχετικά σπάνια περίπτωση αιτίου ανδρικής υπογονιμότητας, που αγγίζει περίπου 1 στους 100 υπογόνιμους άνδρες. Αφορά την παρουσία λειτουργικής ανωμαλίας του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-όρχεων, που έχει ως αποτέλεσμα την μη φυσιολογική έκκριση των ορμονών που παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στη σπερματογένεση. Ως εκ τούτου, προκαλείται διαταραχή στην διαδικασία παραγωγής των σπερματοζωαρίων. Σχετίζεται κατά κύριο λόγο με:

• Νεοπλασίες υπόφυσης
• Συγγενή έλλειψη των ορμονών LH και FSH
• Χρήση αναβολικών στεροειδών ουσιών