ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ. ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Στο ένα τρίτο των ζευγαριών με υπογονιμότητα η αιτία βρίσκεται στον άνδρα. Είναι πιθανό ο άνδρας να είναι και να νοιώθει απόλυτα υγιής αλλά η ποιότητα του σπέρματός του να είναι χαμηλή. Η ανάλυση σπέρματος λέγεται σπερμοδιάγραμμα και είναι η πιο σημαντική εξέταση για τον έλεγχο της γονιμότητας του άνδρα.

Στο σπερμοδιάγραμμα μετράται με ακρίβεια ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητά τους (ικανότητα να κινηθούν), η μορφολογία τους (μέγεθος και σχήμα), καθώς και ο όγκος και η συνοχή δείγματος. Το φυσιολογικό αποτέλεσμα θα δείξει ένα σπέρμα με τουλάχιστον 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml και με τουλάχιστον τα μισά σπερματοζωάρια να δείχνουν κίνηση προς τα εμπρός.
Οι χαρακτήρες που ελέγχει το σπερμοδιάγραμμα έχουν διακυμάνσεις και μπορεί να επηρεαστούν έντονα από τη γενική κατάσταση υγείας του άνδρα. Επειδή η παραγωγή του σπέρματος διαρκεί περί τις 70 ημέρες, αν η ανάλυση του σπέρματος δεν είναι καλή είναι πιθανό να χρειαστεί επανάληψη σε ένα μήνα για να εντοπισθεί αν η διαταραχή είναι μόνιμη ή προσωρινή.
Το σπερμοδιάγραμμα είναι ένα απλό τεστ κατά το οποίο το σπέρμα λαμβάνεται σε αποστειρωμένο συλλέκτη με αυνανισμό, αφού έχει προηγηθεί αποχή από εκσπερμάτιση για 3-5 ημέρες. Δεν πρέπει να γίνεται λήψη του σπέρματος μέσα σε προφυλακτικό.
Κατά την εξέταση του σπερμοδιαγράμματος ελέγχεται και η ύπαρξη ή όχι αντισπερματικών αντισωμάτων. Αν υπάρχουν αντισπερματικά αντισώματα σημαίνει ότι έχουν αναπτυχθεί αντισώματα κατά του ίδιου του σπέρματος κάτι που επηρεάζει σημαντικά τη διείσδυση του σπέρματος στην τραχηλική βλέννα και το ωάριο και μειώνει συνεπώς τη γονιμότητα. Εάν ο άνδρας έχει χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων (ολιγοσπερμία), κακή κινητικότητα του σπέρματος (ασθενοσπερμία), ή υψηλό αριθμό μη

φυσιολογικού σχήματος σπερματοζωαρίων (τερατοσπερμία), ή ανιχνεύονται αντισπερματικά αντισώματα, πρέπει να γίνεται διερεύνηση από τον ειδικό Ουρολόγο Ανδρολόγο, πριν την τελική λύση στο πρόβλημα προσφέρει η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Τα τελευταία χρόνια, η εξέταση κατακερματισμού του DNA του σπέρματος (DNA fragmentation Index) αποτελεί μια καινούρια πιο εξειδικευμένη εξέταση του σπέρματος, κατά την οποία ελέγχεται το ποσοστό του «σπασμένου» – κατακερματισμένου DNA στην κεφαλή των σπερματοζωαρίων και πρέπει να γίνεται όταν υπάρχει πολύ μεγάλου βαθμού ολιγο- ασθενο – τερατοσπερμία (στο σπερμοδιάγραμμα) δηλ < 5 εκ/ml, < 10% κινητικότητα, < 1% φυσιολογικές μορφές), ιστορικό επαναλαμβανόμενων αποτυχιών εμφύτευσης μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση, αποτυχία σχηματισμού βλαστοκύστεων στην εξωσωματική, χαμηλή ποιότητα εμβρύων μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση και ιστορικό πολλαπλών αποβολών.

Οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν αυξημένο κατακερματισμό του DNA στα σπερματοζωάρια μπορεί να είναι
ενδογενείς, όπου οφείλεται σε ανώμαλη παραγωγή ή ωρίμανση των σπερματοζωαρίων στον όρχι ή την επιδιδυμίδα ή
εξωγενείς. Οι τελευταίες αφορούν σε παθολογικές καταστάσεις όπως η κιρσοκήλη, η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες (επάγγελμα, υψηλός πυρετός), οι φλεγμονές των όρχεων (ορχίτιδα) ή του προστάτη (προστατίτιδα), η ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Σε μερικές περιπτώσεις η βλάβη μπορεί να είναι μόνιμη.
Αν η αιτία του υψηλού κατακερματισμού είναι μια κιρσοκήλη, η χειρουργική διόρθωση αυτής μπορεί να βελτιώσει τα ποσοστά σύλληψης ή επιτυχίας της εξωσωματικής.
Επίσης η φαρμακευτική αγωγή με αντιοξειδωτικούς παράγοντες (βιταμίνες C και Ε, συνένζυμο Q10, καρνιτίνη, ακετυλοκυστείνη κλπ) σε συγκεκριμένη κατώτερη δοσολογία για τουλάχιστον 3 μήνες πριν από την προσπάθεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ενδέχεται να βελτιώσει τα ποσοστά επιτυχίας, μια και ο κατακερματισμός παράγεται από μια κυτταρική διαδικασία οξείδωσης που προκαλείται από ουσίες που σχετίζονται με φλεγμονές. Λόγω της απλής θεραπείας, της απουσίας παρενεργειών και το όφελος σε άλλες πτυχές της ζωής του άνδρα, προτείνεται αγωγή αντιοξειδωτικών, ιδιαίτερα σε άνδρες υψηλού κινδύνου για κατακερματισμό DNA.